HANS BROEK | HERENGRACHT
Solotentoonstelling Hans Broek | Herengracht
Hans Broek (Veenendaal, 1965) schildert alsof hij metselt met in pek gedoopte paletmessen. Slavenforten, slavenkerkers, plantagecomplexen in Afrika en Suriname. Veel gebouwen staan nog recht overeind. Schuldige architectuur, soms door natuur overwoekerd. Hij reisde ernaartoe en werkte ter plekke, in Senegal, Ghana en Suriname. De architectonische typologie van het slavernijverleden was ‘een gruwelijke eye opener’, zegt hij. ‘Met een machtsstructuur waar de nazi’s lering uit hebben getrokken.’ Als schilder koelt hij zijn verbijstering in zijn werk.
Hij is ‘furieus en precies’, zoals interviewer Peter van der Wielen het heeft genoemd in VPRO’s radioprogramma Nooit meer slapen. Broek graaft de tastbare sporen van de geschiedenis op, te meer nadat hij in zijn eigen stamboom stuitte op een familielid dat in de zeventiende eeuw was betrokken bij de WIC en Admiraliteit van Amsterdam. ‘Die gouden glorietijd waar ook de kunst in baadt,’ zegt hij, ‘heeft een keerzijde die je onder ogen moet zien om ermee af te rekenen.'
‘De psychologische diepgang van Rembrandt en het fijne licht van Vermeer bestonden niet in de slavenkerkers. Het zijn van leed doordrenkte plekken. Donker en zonder empathie. Hoe zou je de misdaden, martelingen en verkrachtingen die 250 jaar lang als officieel Nederlands overheidsbeleid aan de orde van de dag waren moeten noemen? Beestachtig? Maar deze terreur doen dieren elkaar niet aan. Wat de lading misschien enigszins dekt is: duivels.’
Naast zijn expressieve, rauw geschilderde kerkers en forten schildert Broek sinds kort ook architectuur die indertijd in Nederland is gebouwd: vervuld van rijkdom, welvaart, status en macht. Hij zoomt in op grachtenpanden in Amsterdam die de winst van slavernij weerspiegelen. Over het illustere historische decor valt een sluier.
Ook kijkt hij opnieuw naar het Paleis op de Dam, vroeger stadhuis en eveneens, zoals de titel van dit werk verklaart: Sociëteit van Suriname. Hier zetelde de handelsonderneming die als juridisch eigenaar de kolonie beheerde. Het monumentale pand doemt op in al zijn gewicht, het verleden torsend in een sfeer van geheimenis, onder wolkenluchten vol spookverschijningen.
Over Hans Broek
Hans Broek maakte midden jaren ’90 internationaal naam als landschapschilder. Na zijn studie in Utrecht en aan de Rijksakademie in Amsterdam vertrok hij uit Nederland. In het voetspoor van de 17e eeuwse Haarlemse schilder Frans Post wilde hij ‘nieuwe werelden schilderen’. In Amerika maakte hij panoramische landschappen van Californië en zijn woonplaats Los Angeles, met filmische suspense, vaak bij nacht of schemering. Later, in New York, schilderde hij ook portretten en interieurs. In 2021 maakte hij bij Museum De Pont indruk met het resultaat van zijn onderzoek naar het Nederlandse slavernijverleden.
Tekst: Wilma Sütö