Persbericht Frank van der Salm | NOW+HERE
Een mogelijkheid om naar steden te kijken
Na een paar seconden gebeurt het. Je oog zit vast, zoekt naar een verborgen spoor, dat vertelt wat hier niet klopt. Je gedachten ritselen door een archief van beelden om door vergelijking te ontcijferen wat er nou voor je ogen gebeurt. Je kunt het de toegang noemen tot wat de kunstenaar mogelijk maakt. De onthulling van de zet die hij doet op het speelveld van beelden dat zich in en om ons heen bevindt, als bewoners van de steden van de wereld. Dit is werk dat ons wakker schudt: we kijken niet zo goed naar de omgeving waar we leven of op bezoek zijn.
Het zijn krachtige en imposante beelden die van der Salm toont. Vaak, maar niet altijd door hun formaat, en vooral door hun frontale en uitdagende visuele stijl. Soms zetten de werken van Van Der Salm je op het verkeerde been. Dat is het spel dat dit werk met je speelt. Geen vrijblijvend spel, eerder een verrassende omweg om de wereld anders te zien.
Neem Matter, een stadsgezicht bij nacht, groot als een kamerbreed tapijt. Aan de ene kant is het een Wow-beeld, aan de andere kant een gemeenplaats: iedereen herkent de impuls de smartphone te trekken en het adembenemende uitzicht vast te leggen vanaf dit panoramapunt op de lichtjes van de stad. Maar wat fotografeer je dan?
Misschien wel helemaal niet wat je denkt te fotograferen. Kom dichterbij, kijk goed. Neem de tijd. De vredige schoonheid in de verte valt weg, verbrokkeld tot vlakken met haperende pixels, er zijn geen gebouwen, er is geen stad meer, geen verte, alleen een rafelig elektronisch vlekkenspel.
Frank heeft op het uitkijkpunt in Seoul gedaan wat we allemaal zouden doen, en houdt ons nu een soort spiegel voor. Wat zien we? We kijken naar de technische beperkingen van de camera van onze telefoon. En naar onze relatie tot dit soort mediabeelden. Hoe heeft het zover kunnen komen? Zijn we dom, snel tevreden, makkelijk bedrogen? Nee, we reageren in overeenstemming met ons leven in stedelijke omgevingen, waar beton, glas, asfalt, verkeer even machtig zijn als de beelden die deze wereld over zichzelf produceert om te blijven bestaan en te groeien. Kijk maar, ze zitten in ons brein. Waar komen die beelden vandaan? Zijn het geen reclamebeelden voor een wereld die we eigenijk niet willen? Hoe herkennen we beelden die authentiek zijn in wat ze onthullen? Hoe leren we vrijer waar te nemen.
Een schrikbarend vogelvluchtbeeld van Tokyo heeft als titel Sky. Terwijl het beeld het bestaan van straten, pleinen of enige andere vorm van openbare ruimte lijkt uit te sluiten. Je kijkt en waant je daar beneden, waar je de gigantische dichtheid van beton en mensenmassa op je voelt drukken en als vanzelf met het oog en misschien wel met het hart de hemel opzoekt.
De manier waarop deze kunstenaar het zoeken van een vrijere waarneming uitlokt is weliswaar impliciet en poëtisch, maar overrompelend. Neem beelden als Aperture waar een nachtelijke parkeergarage zijn absurdistische techno-peepshow kwaliteiten onthult, of Corridor dat een ondergrondse verkeersruimte als een afschrikwekkende grot uit een mythisch verhaal laat verschijnen. Steeds legt dit werk de stedelijke wereld vast als een decor waar de beelden en gebeurtenissen die we niet zien de eigenlijke oorzaken en krachten zijn die bepalen wat we wel zien. Alleen die moeten we ons, nadat we bekomen zijn van het ongemak dat de beelden opwekken, zelf verbeelden. Van der Salm zet je als kijker voor het blok om dat te doen.
Mission Interlude moet gemaakt zijn van een duizelingwekkende hoogte, maar is zelf klein van formaat. Dat geeft de barokke plattegrond en bouwstijl van de onweerstaanbare luxe vastgoedprojecten in Dubai iets van sieraden, die je op de kermis wint. Je wordt Dubai ingezogen, maar met de blik van een alien. Hoe kun je dit zien? Om af te stemmen op de golflengte van het werk van Frank van der Salm is het goed ieder beeld als een performance te zien: er komt een acteur binnen met groot charisma, die met een paar passen, een enkele zin, een gebaar en een oogopslag de ruimte domineert en de situatie verandert.
Opeens is er iets aanwezig waar niemand rekening mee hield. Het schrikt ons op en schudt onze verbeelding wakker. We gaan zien wat de interventie mogelijk maakt. Wat doet bijvoorbeeld het geheimzinnige werk Levante, het zicht vanaf zee op de witte toeristenflats aan de Spaanse Zuidkust? Waarom is het alsof er een kalklaag over het beeld is aangebracht? Lijkt het op een ansichtkaart, die in de tijd kan reizen? Is het een herinnering of juist een teken van de angst te vergeten? Het is geen foto van Levante, maar van een mogelijke manier van kijken.
Tekst: Dirk van Weelden